Η σαρκοείδωση αναφέρεται σε μία αυτοάνοση πολυσυστηματική φλεγμονώδης νόσος του οργανισμού. Η φλεγμονή αυτή προκαλεί το σχηματισμό μικροσκοπικών εξογκωμάτων σε διάφορα σημεία του σώματος, τα οποία ονομάζονται κοκκιώματα. Η σαρκοείδωση μπορεί να επηρεάσει σχεδόν οποιοδήποτε μέρος του σώματος, όμως η πιο συνηθισμένες βλάβες παρουσιάζονται στους πνεύμονες, στoυς αδένες τoυ θώρακα (πνευμονική σαρκοείδωση), στoυς λεμφαδένες, στα μάτια και στo δέρμα.Τα κοκκιώματα που αναπτύσσονται αφορούν ανώμαλες συλλογές διαφόρων φλεγμονωδών κυττάρων, τα οποία σχηματίζουν μικροσκοπικές συστάδες στα όργανα που προσβάλλουν επηρεάζοντας τη φυσιολογική τους λειτουργία.

Η ακριβής αιτία ακόμη δεν είναι γνωστή. Ωστόσο φαίνεται ότι η γενετική προδιάθεση ενός ατόμου σχετίζεται με την εμφάνιση για σαρκοείδωση έπειτα από την έκθεση σε ένα περιβαλλοντικό, επαγγελματικό ή μολυσματικό παράγοντα. Επίσης, κάποιοι μολυσματικοί παράγοντες φαίνεται να σχετίζονται σημαντικά με τη σαρκοείδωση, χωρίς ωστόσο κάποιος από αυτούς να διαδραματίζει άμεσο ρόλο ως ακριβής αιτία. Οι κυριότεροι εμπλεκόμενοι λοιμώδεις παράγοντες αφορούν μυκοβακτηρίδια, μύκητες, Borrelia, και ρικέτσια. Επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις αναφερθεί η μετάδοση της νόσου μέσω της μεταμόσχευσης οργάνων. Τέλος, έχει παρατηρηθεί συσχέτιση με άλλες αυτοάνοσες διαταραχές, χωρίς όμως να είναι ακόμη γνωστός ο ακριβής μηχανισμός της σχέσης αυτής.

Η κλινική εκδήλωση της νόσου σχετίζεται με την έκταση και τη σοβαρότητα του οργάνου που πλήττεται. Υπάρχουν άτομα τα οποία είναι ασυμπτωματικά και η διάγνωση γίνεται τυχαία, έπειτα από κάποια ακτινογραφία θώρακος. Επομένως υπάρχουν άτομα με σαρκοείδωση που μπορεί να μην εκδηλώσουν καθόλου συμπτώματα. Ορισμένοι μπορεί να εκδηλώσουν ένα μόνο σύμπτωμα, ενώ άλλοι πολλά και εξουθενωτικά που απαιτούν ειδική θεραπευτική διαχείριση. Συνήθως το άτομο με σαρκοείδωση υποφέρει από ένα σύνολο συμπτωμάτων που εμφανίζονται σε όλη τη διάρκεια της ημέρας και πολλές φορές είναι απρόβλεπτα. Κάθε σύμπτωμα μπορεί να διαρκέσει για μερικές ημέρες, εβδομάδες ή μήνες, και μερικές φορές είναι μόνιμο.

Τα συμπτώματα που συχνά προκαλούνται από τη νόσο περιλαμβάνουν πυρετό, κούραση, κόπωση και εξάντληση, απώλεια βάρους, νυκτερινή εφίδρωση, έντονο πόνο στις αρθρώσεις, μυϊκή αδυναμία και μια συνολική αίσθηση κακής υγείας σαν να υπάρχουν συμπτώματα γρίπης 24 ώρες την ημέρα. Επίσης αναφέρονται συμπτώματα που μειώνουν την ποιότητα της ζωής όπως είναι η έντονη κόπωση, το αίσθημα γενικής κακουχίας, η αρθραλγία, η μυαλγία και συμπτώματα στα μάτια.

Η σαρκοείδωση στους πνεύμονες και το θώρακα

Όπως αναφέρθηκε πρόκειται για μια πολυσυστηματική νόσο, η οποία μπορεί να επηρεάσει όλα τα όργανα. Η εμφάνιση της σαρκοείδωσης στους πνεύμονες είναι η πιο συχνή μορφή. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται στο αναπνευστικό σύστημα περιλαμβάνουν τον ξηρό και επίμονο βήχα, τη δυσκολία στην αναπνοή, το συριγμό, τον πόνο ή το σφίξιμο στο στήθος, τη δυσφορία.

Επίσης οι θωρακικοί λεμφαδένες προσβάλλονται συχνά και η σαρκοείδωση μπορεί να ανιχνευθεί με μια ακτινογραφία θώρακος. Γενικότερα οι λεμφαδένες κατανέμονται σε διάφορα σημεία του σώματος και αποτελούν σημαντικό τμήμα του ανοσολογικού συστήματος. Όταν η σαρκοειδική φλεγμονή προσβάλλει αυτούς τους αδένες, τότε αυτό έχει ως συνέπεια τη διόγκωσή τους. Οι διογκωμένοι λεμφαδένες αν και πρόκειται για μια δυσάρεστη κατάσταση, ωστόσο σπάνια προκαλούν σοβαρά ιατρικά προβλήματα εκτός αν ευρίσκονται πλησίον άλλων οργάνων τα οποία συμπιέζουν (όπως έναν βρόγχο ή ένα αιμοφόρο αγγείο).

Υπάρχει θεραπεία;

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη σαρκοείδωση. Ωστόσο η νόσος μπορεί να αυτοπεριοριστεί και να μπει σε ύφεση από μόνη της με την πάροδο του χρόνου. Επίσης πολλά άτομα με σαρκοείδωση εμφανίζουν ήπια συμπτώματα και δεν χρήζουν άμεσης θεραπευτικής παρέμβασης. Στις περιπτώσεις που η θεραπεία είναι απαραίτητη, τότε το θεραπευτικό πλάνο στοχεύει αφενός στη συντήρηση των καλών πρακτικών για την υγεία και αφετέρου στην κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Η απόφαση για την έναρξη της θεραπείας εξαρτάται από την κλινική εικόνα του ατόμου, τη σοβαρότητα της συμπτωματολογίας που παρουσιάζει και το σύστημα οργάνων που εμπλέκονται.