Ως Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) περιγράφεται μια ομάδα αναπνευστικών παθήσεων, όπως είναι η χρόνια βρογχίτιδα και το πνευμονικό εμφύσημα. Κοινό χαρακτηριστικό των παθήσεων αυτών είναι η απόφραξη των αεραγωγών του αναπνευστικού συστήματος, με αποτέλεσμα να προκαλείται το σύμπτωμα της δύσπνοιας δυσχαιρένοντας την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των πασχόντων. Η απόφραξη των αεραγωγών χαρακτηρίζεται ως εμμένουσα και επιδεινώνεται προοδευτικά, καθώς εξελίσσεται η φλεγμονή στους αεραγωγούς και τους πνεύμονες από τα βλαβερά σωματίδια ή αέρια. Η βασική αιτία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας είναι το κάπνισμα, ενώ λιγότερο συχνές αιτίες είναι η εισπνοή τοξικών ουσιών ή αερίων (παθητικό κάπνισμα, ατμοσφαιρική ρύπανση, έκθεση σε ρυπογόνο επαγγελματικό περιβάλλον) και σπανιότερα η γενετική προδιάθεση.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΧΑΠ;

Συνήθως όσοι πάσχουν από ΧΑΠ ανήκουν στους καπνιστές. Τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι ο βήχας με απόχρεμψη (γνωστός ως «τσιγαρόβηχας»), ο συριγμός, η δύσπνοια σε στιγμές άσκησης και σταδιακή ύφεση κατά την ηρεμία και το αίσθημα σύσφιγξης στο θώρακα. Τα άτομα με ΧΑΠ προσβάλλονται συχνά από λοιμώξεις του αναπνευστικού και μπορεί να εμφανίσουν και άλλα συνοδά νοσήματα όπως στεφανιαία νόσο, αρρυθμίες, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, καρκίνο του πνεύμονα, σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο, πνευμονική υπέρταση, οστεοπόρωση, αναιμία, σακχαρώδη διαβήτη και κατάθλιψη.

Η επιδείνωση των συμπτωμάτων και της κλινικής κατάστασης του ατόμου ονομάζεται παρόξυνση, η οποία χρήζει τροποποίηση της θεραπευτικής αγωγής και σε ορισμένες σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί άμεση νοσηλεία.

Πως γίνεται η διάγνωση για την ΧΑΠ και ποια η θεραπεία της;

Η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση είναι απαραίτητη στην χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Οι μισοί από αυτούς που πάσχουν δεν γνωρίζουν την ύπαρξη της νόσου, καθώς η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται ως μια «σιωπηλή» νόσος, και πολλοί από αυτούς συνεχίζουν να καπνίζουν επιβαρύνοντας και επιδεινώνοντας την κατάστασή τους. Ο πνευμονολόγος φροντίζει για το ολοκληρωμένο και πλήρες ιατρικό ιστορικό του ατόμου, αξιολογεί τη φυσική του κατάσταση και την κλινική εικόνα και παραπέμπει σε κλινικο­εργαστηριακές εξετάσεις (ακτινογραφία θώρακος, οξυμετρία, σπιρομέτρηση κ.ά.). Η μέθοδος της σπιρομέτρησης είναι ιδιαιτέρως σημαντική στη διάγνωση και στην κλινική παρακολούθηση της πορείας του ατόμου. Πρόκειται για μια ανώδυνη, ευαίσθητη και ασφαλή μέτρηση, κατά την οποία το άτομο καλείται να φυσήξει σε ένα σωλήνα που συνδέεται με το σπιρόμετρο, προκειμένου να μετρηθεί ο όγκος και η ροή του αέρα από τους πνεύμονές του.

Για τη θεραπεία και αντιμετώπιση της ΧΑΠ χρειάζεται τα άτομα που ανήκουν στους καπνιστές να διακόψουν άμεσα τη βλαβερή συνήθεια, κάτι το οποίο είναι εξίσου σημαντικό με τη φαρμακευτική θεραπεία. Η διακοπή του καπνίσματος συμβάλλει στην αναχαίτιση εξέλιξης της νόσου και η φαρμακευτική αγωγή έχει καλύτερη αποτελεσματικότητα. Επίσης, στο πλαίσιο της πρόληψης ή της αντιμετώπισης συνίστανται οι εμβολιασμοί για τη γρίπη (κάθε φθινόπωρο) και τον πνευμονιόκοκκο (κάθε πέντε χρόνια, δύο φορές συνολικά), προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω λοίμωξη και επιβάρυνση του αναπνευστικού συστήματος.

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών, εισπνεόμενων στεροειδών (σε προχωρημένα στάδια ή σε παροξύνσεις) και βρογχοδιασταλτικών και αντιφλεγμονώδων ουσιών. Σε κάποιες περιπτώσεις -κυρίως σε προχωρημένα στάδια- μπορεί να χορηγηθεί οξυγόνο και να συσταθεί πνευμονική αποκατάσταση. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να γίνει τοποθέτηση βαλβίδων εμφυσήματος στους βρόγχους ή χειρουργική αφαίρεση των κατεστραμμένων περιοχών των πνευμόνων.